Photoshoppen met portretten uit de 17e eeuw

Een foto op je mobiel is met een druk op de knop bewerkt. Het bewerken van een schilderij is natuurlijk een stuk ingrijpender. Toch werden in de 17e eeuw ook wel eens ‘familiekiekjes’ aangepast. Omdat er een kind werd geboren, of omdat er na een ruzie iemand uit het portret verwijderd moest worden. Maar sommige veranderingen zijn wel erg merkwaardig. Waarom lijkt de man uit het portret van de familie Juynboll onthoofd te zijn?

Een gewone familie werd niet vaak geportretteerd

Elk familieportret vertelt zijn eigen verhaal, maar het schilderij van de familie Juynboll valt in het bijzonder op. In de 17e eeuw lieten vooral edellieden en regenten een eigen portret schilderen. De familie Juynboll kwam echter uit de Rotterdamse zeevaart en toont een meer dagelijks tafereel. Eén van de vrouwen geeft haar kind borstvoeding. Dit is een ongebruikelijk thema in de beeldende kunst uit die tijd.

Zit er achter deze onthoofding een familiedrama?

Als je goed naar het schilderij kijkt dan valt een merkwaardige beschadiging op. Links is een deel verdwenen en in het midden ontbreekt het hoofd van iemand. Het lijkt bewust te zijn verwijderd en vervangen door een blauwe lucht. Zit hier een familiedrama achter? Of is het per ongeluk beschadigd? En waarom wordt een kapot schilderij eigenlijk bewaard? In de podcast van Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed hoor je hoe specialisten zich over deze vraag buigen.

Overleden kinderen te zien als engel

Een ander familieportret is van de Haagse ambtenaar Willem van den Kerckhoven met zijn gezin, dat in 1655 negen kinderen telde. Vijf kinderen waren helaas al overleden, voordat het portret werd gemaakt. Zij kregen een plaats als engeltje in de lucht boven het gezin. Na afronding van het schilderij werd in 1658 nog een zoontje geboren. Kunstschilder Jan Mijtens gaf hem later een plekje naast vaders knie. Hiermee was het familieportret was weer op orde.